به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه جام جم، درساعات آرام شب زمانی که دنیای بیرون به خواب می‌رود، پرستاران به عنوان حافظان تزلزل‌ناپذیر شفقت ومراقبت ایستاده‌اند و با حضور آرامش‌بخش خود، ملیله‌ای از امید را درمیان دردها وهرج و مرج بیماری‌ها می‌بافند.
با این حال، این قهرمانان گمنام باوجود ساعات طولانی، عوارض عاطفی و نیازهای فیزیکی مراقبت از دیگران، با حداقل درآمد دست وپنجه نرم می‌کنند.این واقعیت دلخراشی است کسانی که بی‌دریغ مرهم جان بیماران هستند، اغلب خود مرهمی ندارند و فداکاری‌هایشان تحت‌الشعاع نظام سلامتی است که ارزش واقعی آنها را تشخیص نمی‌دهد. جام‌جم به بهانه آغاز هفته ملی پرستاری در گفت‌وگو با محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار ایران به بررسی چالش‌ها و مشکلات این فرشتگان سلامت پرداخته است.
اکنون کلیت وضعیت پرستاران در کشور چگونه است؟
به دلیل بی‌توجهی‌هایی که در سال‌های مختلف به حرفه پرستاری صورت گرفته این حرفه به تدریج ضعیف شده است؛ به طوری که اکنون بسیاری از پرستاران ترجیح می‌دهند در خانه بنشینند، تغییر شغل دهند یا مهاجرت کنند. اکنون به دلیل ناکارآمدی و بی‌توجهی مسئولان، مردم در خصوص دریافت خدمات پرستاری دچار مشکل هستند و در بیمارستان‌ها به دلیل کمبود پرستار دچار خسارت ومرگ ومیر می‌شوند. چراکه براساس فرمول تخت به پرستار یا تخت به جمعیت، تعداد پرستاران نصف استاندارد است. درحال حاضر بیش از ۵۰ هزار پرستار فارغ‌التحصیل تربیت شده داریم که با وجود آگهی‌های شغلی مختلف، ترجیح می‌دهند سرکار نیایند.
متوسط حقوق پرستاران چقدر است؟
درحال حاضر پرستاران ما به طور متوسط ۱۳میلیون تومان دریافت می‌کنند که با قیمت امروز دلار حدود ۲۰۰ دلار می‌شود؛ درحالی که میانگین حقوق در کشوری مثل سوئیس برای یک پرستار ماهانه حدود ۹۰۰۰ دلار است. به هر صورت این ارقام در کشورهای اروپایی حداقل۴۰۰۰ یورو است بنابراین پرستار با چنین شرایطی در سایر کشورها ترجیح می‌دهد مهاجرت کند.
اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری تاثیری بر بهبود چالش‌های این حوزه داشت؟
در پرستاری قانونی به عنوان تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری وجوددارد که درسال ۱۳۸۶تصویب شد و در سال ۱۳۹۹نیز رهبر معظم انقلاب توصیه کردند این قانون اجرا شود. در سال۱۴۰۰ایشان بر اجرای قانون تاکید کردند و وزارت بهداشت به دنبال اجرای این قانون رفت، اما به بدترین شکل ممکن اجرا شد. این قانون می‌گوید پرستاران حدود ۷۰۰ خدمت انجام می‌دهند و خواسته قانون این است که این قوانین مانند خدمات گروه پزشکی، وارد کتاب ارزش‌های نسبی خدمات شود. بر این اساس به خدمات وزن داده شده و ارزش آن مشخص می‌شود و مبنای پرداخت خواهد بود.
از همان سال ۱۴۰۰ به وزارت بهداشت گفتیم بر اساس چه مدل پرداختی، این قانون را اجرا می‌کنید؟ بعد از این همه اعتراض جامعه پرستاری، پولی را بر تعداد تخت‌های بیمارستانی و روزهای سال تقسیم کرده و یک رقم ریالی حاصل شده که به آن ضریبی به عنوان ضریب کا دادند. بیمار در بیمارستان از گروه‌های مختلف خدمات دریافت می‌کند و برای پرستاری گفته می‌شود کل خدماتی که بیمار از گروه پرستاری در۲۴ ساعت می‌گیرد، ۲۷۰ هزار تومان هزینه دارد.
در حالی‌که این خدمات متعدد است و بیمار به خدمات مستمر پرستار نیاز دارد. خدمات توسط پرستاران مختلف و کمک پرستار و سرپرستارو سوپروایزر به بیمار ارائه می‌شود. از طرفی۱۴ درصد این قیمت به حوزه‌هایی مثل آموزش وفوریت‌های پزشکی و اداری وستادی هم تعلق می‌گیرد.در واقع ۲۷۰ هزار تومان بین این تعداد تقسیم می‌شود و وقتی پول به دست پرستار رسید، مشاهده کردند رقم کارانه حدود یک تا سه میلیون تومان است. بنابراین قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری به درستی اجرا نشده است.
قانون ارتقای بهره‌وری کارکنان بالینی نظام سلامت به کجا رسید؟
در حال حاضر یکی دیگر از خواسته‌های پرستاران اجرای این قانون است که مطابق آن باید ساعت کار پرستار به تبع سنوات و شیفت آنها ۸ ساعت در هفته کم شود وازسوی دیگر شیفت‌های شب و روزهای تعطیل نیز ضریب ۱.۵ بخورد. اما متاسفانه بیمارستان‌ها به دلیل کمبود نیرو مجبور می‌شدند علی رغم میل پرستاران و به صورت تحمیلی به آنها اضافه کاری بدهند.
در اعتراض به این شرایط بسیاری از پرستاران در دیوان عدالت اداری شکایت کردند و دیوان نیز به نفع پرستاران رأی داد اما در هر حال بیمارستان‌ها با تهدید به اخراج وادار به اضافه کار می‌شدند. نرخ این اضافه کار اجباری ساعتی ۲۵ هزار تومان بود که حتی هزینه رفت و آمد پرستار هم نمی‌شد. اجرای قانون سخت و زیان‌آور هم یکی دیگر از قوانینی بود که سال ۶۸ تصویب شد و قرار بود پرستاران با پنج سال بخشودگی با ۲۵ سال کار بازنشسته شوند اما عملا به دلیل کمبود نیرو این قانون نیز با این حال اجرا نمی‌شود. بنابراین گرچه قانون‌گذار مشکلات پرستاران را پیش‌بینی کرده اما در اجرای قوانین مشکل داریم.
راهکار حل این چالش‌ها چیست؟
ابتدا باید زیرساخت‌هایی فراهم و بعد اقدام به استخدام پرستار شود. قانون برنامه هفتم توسعه می‌گوید باید تعرفه متناسب با کار پرستار در نظر گرفته شود مثلا گفته می‌شود جراحی قلب ۱۰۰ تا ۱۵۰ تعرفه دارد که از طریق برنامه هفتم توسعه فرصت آن فراهم شده؛ در سال اول بیمه‌ها، دولت و مجلس موظفند راهکار آن را پیدا کنند تا خدمات گروه‌های مختلف بصورت واقعی و براساس عدالت داده شود.
برای حقوق ثابت نیز یک فوق‌العاده خاص وجود دارد که قانون‌گذار گفته است که تا ضریب ۳ برای مشاغل خاص می‌توان اضافه کرد که برای کارکنان بالینی وزارت بهداشت و پرستاران این را از خردادماه امسال اجرا کردند که رقم آن بسیار ناچیز و معادل ۰.۴است. این رقم باید مناسب‌سازی شود. اگر حقوق ثابت پرستار ضریب ۲ بخورد مقدار آن از ۱۵ میلیون به ۲۵ میلیون تومان می‌رسد و اگر قانون تعرفه‌گذاری نیز به نحو مناسب اجرا شود، مبلغی هم از آن غیر از حقوق ثابت به حقوق پرستاران اضافه می‌شود که در مجموع این روند می‌تواند موجب بهبود وضع معیشت و ایجاد انگیزه در پرستاران برای بازگشت به کار شود.
نظرتان درمورد افزایش اضافه کار پرستاران به ۸۰ هزار تومان چیست؟
افزایش میزان اضافه‌کاری به ۸۰ هزار تومان یک گام رو به جلو است اما برای بازسازی اعتماد جامعه پرستاری به مسئولان، برگشت‌شان به کار و همچنین حفظ آنها در بیمارستان، باید این اقدامات ادامه‌دار باشد و به همین جا ختم نشود. رقم پیشنهادی ما برای اضافه کار پرستاران طبق محاسبات چیزی حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تومان با درنظر گرفتن حقوق ۱۵ میلیونی بود اما سازمان برنامه و بودجه بااین مبلغ مخالفت کرد و اکنون با مبلغ ۸۰ هزار تومان موافقت شده است که هرچند رقم مناسبی نیست اما امیدواریم این روند افزایشی ادامه‌دار باشد، چراکه این رقم ممکن است رضایت ما را در شهرستان‌ها و دانشکده‌های کوچک جلب کند اما در تهران قبول این شرایط به دلیل گرانی سخت‌تر است.
وضعیت توزیع پرستاران در کشوربه چه شکل است؟
درماده ۶۸ برنامه هفتم توسعه درخصوص سرانه پزشک به جمعیت گفته شده که به ازای هر نفر باید به ۲.۳برسد؛ درحالی که در این برنامه اصلا به سرانه پرستار اشاره نشده و این درحالی‌است که اکنون تعداد پرستار به جمعیت ما ۱.۶است یعنی به ازای هر هزار نفر ۶ پرستار داریم درحالی که سازمان بهداشت جهانی می‌گوید اگر مردم بخواهند کف حداقل خدمات پرستاری را دریافت کنند باید به ازای هر هزار نفر ۳ پرستار داشته باشیم که این ضریب در ایران ۱.۶یعنی نصف آن است در حالی که در کشورهای اروپایی به ازای هر هزار نفر جمعیت ۹ تا ۱۲ نفر است. گرچه ما نسبت به استاندارد جهانی و با یک نگاه کلی کمبود پرستار داریم اما اگر همین الان همه پرستاران فارغ‌التحصیل شده ما مشغول به کار بودند تا حد زیادی این کمبود احساس نمی‌شد. چراکه درحال حاضر۵۰ هزار پرستار خانه‌نشین هستند و ترجیج می‌دهند کار نکنند.
تعداد پرستاران فعال و مشغول به کار چند نفر است؟
در حال حاضر تعداد کادر پرستاری ما شامل فوریت‌ها، اتاق عمل، بهیار،هوشبری و...حدودا ۲۲۶ هزار نفر است که این تعداد باید دو برابر شود.
افزایش ظرفیت‌های پرستاری به جبران این کمبود کمکی نمی‌کند؟
سالانه ۱۲هزارنفر پرستار فارغ‌التحصیل می‌شود اماموقعی که جذب نشود چه فایده‌ای دارد؟ ازاین تعداد سالانه ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ نفر مهاجرت می‌کنند، ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ نفر تغییر شغل می‌دهند و مابقی هم خانه‌نشین می‌شوند، بنابراین افزایش ظرفیت به این مسأله کمکی نمی‌کند. ما طبق استانداردهای نظام سلامت به ازای هرتخت باید ۱.۸پرستار داشته باشیم و الان این ضریب، یک است و در برخی مناطق مثل سیستان و بلوچستان ۰.۵است. برای رسیدن به ظرفیت ۱.۸باید ۱۰۰هزارپرستار جذب شوند اما متاسفانه زیرساخت‌های آن فراهم نیست.
پراکندگی این پرستاران چگونه است؟
برخلاف پزشکان، ما اکنون بیشتر در مراکز استان‌ها کمبود پرستار داریم و در شهرستان‌ها این مسأله کمتر است. چون در تهران به دلیل هزینه‌های سنگین زندگی، پرستاران تمایلی به مهاجرت از شهرهای خود به پایتخت یا مراکز استان‌ها ندارند و ترجیح می‌دهند در همان شهرستان خود کار کنند.
سخن آخر؛ راهکار شما برای برون رفت از این شرایط چیست؟
درحال حاضر در استان فارس به دلیل مجاورت با کشورهای عربی مهاجرت پرستاران بسیار بیشتر است مثلا در کشوری مثل عراق حقوق پرستاران ۷۰ میلیون تومان است. بنابراین مسأله اصلی ما اکنون بسترسازی و نگهداشت پرستاران است که باید آن‌قدر جذابیت‌های این شغل به ویژه از نظر مالی افزایش پیدا کند تا افراد را به انجام آن جذب کنند.
نظر شما